11151,20%-1,99
41,56% 0,20
48,66% 0,36
5048,80% 0,97
8280,99% 0,98
Türkiye’de define arama faaliyetleri, kültürel mirasın korunması için sıkı yasal kurallara tabidir. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu doğrultusunda yayımlanan Define Arama Yönetmeliği, hem define meraklılarının hem de araştırmacıların uyması gereken esasları belirler. Bu çerçevede izinsiz yapılan kazılar, ciddi hapis ve para cezalarıyla sonuçlanır.
Define aramak isteyenlerin öncelikle Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı müze müdürlüklerine başvuru yapmaları gerekir. Başvuru dosyasında şu belgeler yer almalıdır:
Arama yapılacak arazinin tapu kayıtları
Arazinin ayrıntılı krokisi
Başvuru sahibinin kimlik bilgileri ve dilekçesi
İlgili harç ve teminat belgeleri
Başvuru onaylandığında, kazı işlemleri müze uzmanlarının gözetiminde yapılır. Böylece hem güvenlik hem de tarihî değerlerin korunması garanti altına alınır.
Define aramaları her bölgede yapılmaz. Özellikle şu alanlarda arama yapmak kesinlikle yasaktır:
Sit alanları
Tarihî ören yerleri
Mezarlıklar ve kutsal bölgeler
Devlet koruması altındaki alanlar
Bu tür bölgelerde yapılan izinsiz kazılar, kültürel varlıklara zarar verdiği için ağır yaptırımlarla karşılık bulur.
Yönetmelik gereği, kazı sonucunda ortaya çıkan her türlü tarihî eser ve değerli buluntu devletin malı sayılır. Ancak define arayıcıları, buluntunun değerine göre belirlenen oranda ödül alma hakkına sahiptir. Bu düzenleme, kaçakçılığı önlemek ve tarihî mirasın korunmasını sağlamak amacıyla uygulanmaktadır.
Yönetmelik yalnızca izin ve buluntu payını değil, aynı zamanda güvenlik ve çevre konularını da kapsamaktadır. Kazı yapan kişilerin:
Göçük ve zehirli gaz risklerine karşı önlem alması,
Doğal çevreye zarar vermemesi,
Çalışma bitince alanı eski hâline getirmesi,
Yerel halkın yaşamına ve sosyal düzenine zarar vermemesi gerekir.
Türkiye’de define aramak, sadece kişisel merak değil; aynı zamanda devlet denetiminde yürütülen ciddi bir süreçtir. Yasal izinler olmadan yapılan kazılar hem suçtur hem de geri dönüşü olmayan tarihî kayıplara neden olur. Define aramak isteyenlerin yönetmeliklere uygun davranması, hem kendilerini cezai sorumluluktan korur hem de kültürel mirasın gelecek nesillere aktarılmasını sağlar.
