10858,52%-2,02
41,67% 0,20
48,93% 0,17
5204,26% 0,91
8575,61% 0,66
Define aramak ile tarihi eser kaçakçılığı çoğu zaman birbirine karıştırılan iki kavramdır. Oysa hukuki açıdan bu ikisi tamamen farklıdır. Türkiye’de define aramak belirli şartlara bağlı olarak yasal bir faaliyet olabilirken, tarihi eser kaçakçılığı ağır suçlar kapsamına girer. 2025 itibarıyla kanunlar, bu ayrımı çok net bir şekilde ortaya koymaktadır.
Define aramak isteyenler, il kültür ve turizm müdürlüklerine başvurarak define arama ruhsatı almak zorundadır. Bu ruhsat yalnızca belirlenen alanda ve süre içinde geçerlidir. Arama sonucunda bulunan değerli eşyalar devlet kontrolünde değerlendirilir. Yani, izinli yapılan define aramaları suç teşkil etmez. Ancak izinsiz kazılar, kaçak kazı kapsamına girer ve cezai yaptırımlara neden olur.
Tarihi eser kaçakçılığı, kültür ve tabiat varlıklarının yasadışı yollarla çıkarılması, saklanması, satılması veya yurtdışına kaçırılması anlamına gelir. Bu durum, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kapsamında en ağır suçlardan biri sayılır. Suçun cezası, hapis ve yüksek para cezalarının yanında, uluslararası hukuk çerçevesinde de yargılamalara konu olabilir.
Amaç: Define arama bir hobi veya kişisel merak olabilir. Kaçakçılık ise maddi kazanç elde etme niyetiyle yapılır.
Yasal Çerçeve: Define arama izinle yapılabilir, kaçakçılığın ise hiçbir yasal zemini yoktur.
Buluntuların Durumu: Define aramada bulunan objeler devlet kontrolünde değerlendirilir. Kaçakçılıkta ise eserler gizlenir, saklanır veya satılır.
Cezalar: Define ruhsatı olmadan yapılan kazılar için hapis ve para cezaları uygulanır. Kaçakçılıkta cezalar daha ağırdır ve uluslararası yaptırımlar da gündeme gelir.
Son yıllarda özellikle kaçak kazılarla başlayan süreçlerin çoğu tarihi eser kaçakçılığına dönüştüğü için devlet kontrolleri sıkılaştırılmıştır. Gümrüklerde ve sınır kapılarında güvenlik önlemleri artırılmış, kaçak eser ticaretine karşı uluslararası işbirliği güçlendirilmiştir.
Define meraklılarının en büyük hatası, izinsiz kazıların “sadece hobi” olduğu düşüncesidir. Oysa izinsiz yapılan her kazı hukuken kaçak kazı kapsamına girer. Eğer bulunan nesneler tarihi eser niteliği taşıyorsa ve gizlenirse, kişi kendini farkında olmadan kaçakçı durumuna düşürebilir.
2025 itibarıyla define aramak ve tarihi eser kaçakçılığı arasındaki çizgi çok nettir. İzinli yapılan aramalar yasal olabilir, ancak kaçakçılık hiçbir koşulda kabul edilemez. Bilinçli hareket etmek, hem kültürel mirası korumak hem de hukuki sorunlardan kaçınmak için zorunludur.
