11151,20%-1,99
41,56% 0,20
48,66% 0,36
5048,80% 0,97
8280,99% 0,98
Horosan kayası, özellikle Osmanlı ve Selçuklu mimarisinde sıkça kullanılan, dayanıklılığıyla meşhur bir yapı malzemesidir. Aslında “kaya” olarak anılsa da, doğal bir taş değildir. Kireç, kil, tuğla tozu, yumurta akı, bazen de saman ve çeşitli mineral katkıların karışımıyla elde edilen bir harç türüdür. Yüzyıllar boyunca bu karışım sertleşerek kayalaşmış gibi güçlü bir yapı malzemesine dönüşmüş ve bu yüzden halk arasında “Horosan Kayası” adıyla anılmıştır.
Adını İran’ın Horasan bölgesinden alır. Selçuklu ve Osmanlı ustaları bu bölgeden öğrendikleri teknikleri Anadolu’ya taşımışlardır. Köprülerden camilere, hamamlardan kervansaraylara kadar birçok tarihi eserin ayakta kalmasının ardında Horosan harcı vardır. Yüzyıllara meydan okuyan bu eserler, Horosan kayasının ne kadar sağlam ve güvenilir olduğunu açıkça gösterir.
Horosan kayasını benzersiz yapan en önemli özellik, içine katılan doğal malzemelerdir. Tuğla veya kiremit tozunun sağladığı mineral katkılar sayesinde harç, suya ve neme karşı oldukça dirençlidir. Bu yüzden özellikle su kemerlerinde, çeşmelerde ve hamamlarda tercih edilmiştir. Günümüzde modern beton teknolojisi gelişmiş olsa da, Horosan harcının nefes alan yapısı ve uzun ömürlü direnci hâlâ mimar ve restoratörlerin ilgisini çekmektedir.
Restorasyon çalışmalarında, tarihi dokuyu korumak için Horosan kayası hâlâ üretilmekte ve kullanılmaktadır. Modern çimentolu harçların aksine, tarihi yapının dokusuyla uyum sağlar, çatlamaz ve orijinal yapıyı bozmadan koruma sağlar. Bu nedenle özellikle UNESCO dünya mirası listesinde yer alan birçok yapının restorasyonunda Horosan harcı tercih edilmektedir.
Horosan kayası, sadece bir yapı malzemesi değil, aynı zamanda bir kültür mirasıdır. İçindeki doğal katkılar, ustaların el emeği ve yılların birikimiyle birleşerek yüzyılları aşan bir güç oluşturur. Bugün onu yeniden tanımak, geçmişin ustalığını geleceğe aktarmak anlamına gelir. Dayanıklılığı, doğallığı ve kültürel değeriyle Horosan kayası, insanlık tarihinin en önemli yapı unsurlarından biri olmayı sürdürüyor.
