Türkiye'de "en çok define nerede vardır?" sorusu çok sık merak edilir. Ancak burada dikkat edilmesi gereken üç önemli gerçek var:
1. Yasal Çerçeve
Türkiye'de define aramak yalnızca Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izniyle yapılabilir. İzin olmadan yapılan her kazı "kaçak kazı"dır ve ciddi hapis/para cezası vardır. Ayrıca bulunan her türlü tarihî eser devlete aittir. Yani "en çok define" olan yerleri listelemek hem yanlış beklenti yaratır hem de yasadışı faaliyetleri teşvik eder.
2. Tarihî Bağlam
Türkiye, Anadolu'nun çok katmanlı uygarlık mirasına sahip olduğu için neredeyse her bölgesinde geçmiş uygarlıklara ait izler vardır:
Ege ve Akdeniz kıyıları: Antik Yunan, Roma ve Bizans dönemlerinden kalma çok sayıda antik kent ve ticaret merkezi bulunur.
İç Anadolu: Hititler, Frigler ve Roma-Bizans kalıntılarıyla doludur.
Doğu ve Güneydoğu Anadolu: Urartu, Asur, Pers, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden izler taşır.
Marmara ve Karadeniz: Ticaret yolları, kaleler, antik limanlar bakımından zengindir.
Bu çeşitlilik nedeniyle "tek bir bölge"yi öne çıkarmak mümkün değildir; her coğrafya kendi tarihî katmanına göre değerlidir.
3. Gerçeklik ve Mit
Halk arasında dolaşan "şu köyde hazineler var, bu dağda gömüler var" söylencelerinin çoğu efsane ve rivayettir. Arkeoloji bilimi, defineciliğin aksine söylencelere değil belgelere, haritalara ve sistematik kazılara dayanır. Gerçek hazineler, kontrollü ve izinli kazılarla müzelere kazandırılmıştır.