Antik çağlardan Osmanlı'ya kadar uzanan tarihi, Tokat'ı zengin bir kültür mirasına kavuşturmuştur. Bu çok katmanlı geçmiş, halk arasında çeşitli define söylentilerinin doğmasına da zemin hazırlamıştır.
Hititler ve Frigler: Tokat'ın bilinen tarihi MÖ 2000'lere kadar uzanır. Hititler ve ardından Frigler bölgede hüküm sürmüştür.
Roma ve Bizans: Roma döneminde Komana (Tokat yakınlarında) önemli bir dini ve ticari merkez olmuştur. Bizans döneminde de Tokat stratejik konumuyla öne çıkmıştır.
Danişmentliler ve Selçuklular: 11. yüzyıldan sonra bölge Türklerin eline geçmiştir. Danişmentliler döneminde Tokat bir ilim ve kültür merkezi hâline gelmiştir.
Osmanlı: Osmanlı döneminde Tokat, ipek yolunun önemli duraklarından biri olmuş, hanları, bedestenleri ve camileriyle gelişmiştir.
Şehre hâkim kayalık bir tepede kurulu Tokat Kalesi, halk arasında en çok define söylentisine konu olan yerdir. Rivayetlere göre Bizans döneminden kalma gizli geçitler ve saklı odalar vardır.
Tokat yakınlarındaki Komana, antik çağda dini bir merkezdi. Halk arasında buradaki tapınaklarda değerli eşyaların gömüldüğüne dair söylenceler vardır.
Tokat, Osmanlı döneminde önemli bir ticaret şehriydi. Sulusokak bölgesindeki tarihi hanlar ve bedestenler, tüccarların mallarını sakladığı rivayet edilen mekânlardır.
Tokat çevresinde çok sayıda mağara ve yer altı tüneli bulunur. Halk arasında bu mağaraların bir kısmının gömülere sahne olduğuna dair efsaneler anlatılır.
Tokat, Hititlerden Osmanlı'ya kadar uzanan köklü geçmişiyle tarihî ve kültürel bir hazinedir. Bu zengin tarih, halk arasında define söylentilerinin doğmasına yol açmıştır. Ancak gerçek define, Tokat'ın antik kentlerinde, hanlarında ve kültürel mirasında saklıdır.