Tarihi İpek Yolu üzerinde yer alan şehir, farklı uygarlıklara ev sahipliği yapmış ve bu zengin geçmişi halk arasında çeşitli define söylentilerinin doğmasına neden olmuştur.
Urartular ve Persler: Erzurum'un bilinen tarihi Urartu uygarlığına kadar uzanır. Daha sonra Perslerin hâkimiyetine girmiştir.
Roma ve Bizans: Roma döneminde "Theodosiopolis" adıyla bilinen Erzurum, Bizans döneminde askeri üs olarak büyük önem kazanmıştır.
Selçuklu: 11. yüzyılda Selçukluların Anadolu'ya giriş kapılarından biri olan Erzurum, bu dönemde önemli bir kültür merkezi olmuştur. Çifte Minareli Medrese bu mirasın en görkemli örneğidir.
Osmanlı: 16. yüzyılda Osmanlı topraklarına katılan şehir, doğunun en stratejik merkezlerinden biri hâline gelmiştir.
Cumhuriyet Dönemi: 1919 Erzurum Kongresi, milli mücadelenin dönüm noktalarından biri olarak şehri tarih sahnesinde ön plana çıkarmıştır.
Erzurum Kalesi: Kale ve çevresindeki yer altı tünelleri, define söylentilerinin en sık dile getirildiği yerlerdir.
Medreseler ve Tarihi Yapılar: Çifte Minareli Medrese gibi Selçuklu eserleri halk arasında gömü söylenceleriyle ilişkilendirilir.
Eski Kiliseler ve Manastırlar: Bizans döneminden kalan yapılar, define söylentilerinin odağı olmuştur.
Mağaralar ve Dağlık Alanlar: Erzurum'un çevresindeki dağlık bölgelerde saklı hazineler olduğuna dair halk arasında efsaneler anlatılır.
Erzurum, Urartulardan Osmanlı'ya, Cumhuriyet'in kuruluşuna kadar uzanan tarihiyle Doğu Anadolu'nun en önemli şehirlerinden biridir. Halk arasında define söylentileri çokça konuşulsa da, şehrin gerçek hazinesi onun kalesi, medreseleri ve milli mücadeledeki rolüdür.