Tarihi binlerce yıl öncesine uzanan Diyarbakır, Anadolu'nun en önemli kültür ve ticaret merkezlerinden biridir. Mezopotamya'ya açılan kapısı, surları, camileri ve köklü geçmişiyle öne çıkan şehir, halk arasında çeşitli define söylentileri ile de anılmaktadır.
Tarih Öncesi Dönem: Diyarbakır ve çevresindeki yerleşim izleri Neolitik döneme kadar uzanır. Çayönü Höyüğü (Ergani), tarımın başladığı en eski merkezlerden biridir.
Hititler, Asurlular ve Persler: Bölge, tarih boyunca farklı uygarlıkların kontrolünde olmuştur. Asurlar döneminde önemli bir yerleşim alanıydı.
Roma ve Bizans: Roma döneminde "Amida" adıyla bilinen Diyarbakır, doğunun en güçlü askeri kalelerinden biri olmuştur. Bizans döneminde de stratejik önemini korumuştur.
İslamiyet ve Selçuklular: 7. yüzyıldan itibaren İslam ordularının eline geçen şehir, daha sonra Artuklular ve Selçuklular döneminde gelişmiştir.
Osmanlı: 16. yüzyılda Osmanlı hâkimiyetine giren Diyarbakır, imparatorluğun doğudaki en önemli merkezlerinden biri olmuştur.
Cumhuriyet Dönemi: Cumhuriyet ile birlikte Diyarbakır, Güneydoğu Anadolu'nun kültürel ve ticari merkezlerinden biri olmaya devam etmiştir.
UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Diyarbakır Surları, halk arasında define söylentilerinin en çok geçtiği yerlerden biridir. Rivayetlere göre kuşatma dönemlerinde hazineler surların altındaki gizli tünellere saklanmıştır.
Şehrin en eski yerleşim noktalarından biri olan İçkale, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden kalan yapılarıyla define söylencelerinin merkezindedir. Burada saklı hazineler olduğuna inanılır.
Diyarbakır'ın tarihi bedestenleri, hanları ve çarşıları da define söylencelerinin odağındadır. Rivayetlere göre tüccarlar, savaş ve isyan dönemlerinde mallarını bu yapılarda gizlemiştir.
Dicle Nehri kıyısındaki mağaralar ve yeraltı geçitleri de halk arasında define efsaneleriyle anılır. Özellikle eski dönemlerde buraya gömüler yapıldığına inanılır.
Diyarbakır, Çayönü'nden Roma'ya, Bizans'tan Osmanlı'ya kadar pek çok uygarlığın izlerini taşıyan kadim bir şehirdir. Bu zengin tarih, halk arasında define söylentilerinin yayılmasına yol açmıştır. Ancak Diyarbakır'ın gerçek hazinesi onun surları, camileri, hanları ve kültürel mirasıdır.